چهار نکته در مورد نعل درگاه که هنگام دیوارچینی باید به آن توجه کنیم
در این مقاله کوتاه به ۴ نکته در مورد نعل درگاه اشاره میکنیم که بعضا مشاهده کردم در ساختمانها رعایت نمیشوند. ابتدا توضیحی کوتاهی در مورد نعل درگاه برای معدود دوستانی که شاید اشنایی نداشته باشند.
سوال: نعل درگاه چیست و در چه مواقعی در ساختمان بکار میرود:
نعل درگاه در واقع پروفیلی هست که در جاهایی که دیوار از ارتفاعی بالاتر از سطح زمین شروع میشود و تا ارتفاعی بالاتر ادامه میابد نصب میشود تا وزن دیوار را تحمل کند. در ساختمانها معمولا برای دیوارچینی بالای چهارچوب دربها و بالای پنجره ها از نعل درگاه استفاده میشود.
سوال: چند نوع نعل درگاه داریم و هرکدام در چه مواردی بکار میرود.
ال: نعل درگاه متشل از پروفیل های تیرآهن: این نعل درگاه با استفاده از دو پروفیل آهن که با تسمه به هم متصل میشوند ساخته میشود. از این نعل درگاه در مواقعی که وزن دیوار بالای نعل درگاه زیاد باشد استفاده میشود. مثل شکل زیر که به دلیل آجر چینی با آجر فشاری و با ارتفاع نسبتا زیاد که باعث شده است وزن وارد به نعل درگاه افزایش یابد.
ب: نعل درگاه با استفاده از تیر بتنی: این نوع نعل درگاه نیز در مواردی که وزن دیوار بالای ان زیاد است مورد استفاده قرار میگیرد. در سایر موارد نیز میتوان از این نعل درگاه استفاده نمود. که از دو میلگرد تشکیل میشود که داخل قالبی بتنی (مثل تیرچه) قرار گرفته اند.
اشکال این نوع نعل درگاه زمان بر بودن و نداشتن قالب مناسب برای بتن ریزی نعل درگاه در کارگاه ساختمانی است.
ج: نعل درگاههای چوبی: که مانند موارد قبلی است و به جای اهن یا بتن قطعه ای چوب قرار میدهند که البته این نوع نعل درگاه منسوخ شده است.
د: سایر انواع نعل درگاه : معمولا با استفاده از دو نبشی که بوسیله میلگردهایی به هم وصل میشوند ساخته میشوند و در مواردی که وزن دیوار بالای نعل درگاه زیاد نیست استفاده میشود.
نکته اول: نعل درگاه را چقدر روی دیوارهای مجاور امتداد بدهیم؟
توجه شود که نعل درگاه باید حداقل به اندازه ۳۵ سانتی متر یا یک دهم دهانه(هرکدام که بیشتر ) روی دیوارهای اطراف بنشیند:
مبحث هشتم بند۸-۳-۱-۱۲ صفحه ۲۷:
طول تکیه گاه تیر نعل درگاه در هرطرف بایستی حداقل ۳۵ سانتی متر یا یک دهم طول دهانه، هر کدام بیشتر است در نظر گرفته شود.
بنابراین اگر طول دهانه ای که میخواهیم نعل درگاه را بگذاریم کمتر از ۳/۵ متر بود باید از هر طرف ۳۵ سانتی متر روی دیوار امتداد یابند و اگر طول دهانه بیشتر از ۳/۵ متر بود باید به اندازه یک دهم دهانه از هر طرف امتداد یابد.
توجه شود اگر نعل درگاه به اندازه کافی روی دیوارها امتداد نیابد ممکن است در آینده دچار خیز شود و ترکهایی روی دیوار بالای نعل درگاه ایجاد شود.
نکته دوم: اگر جای کافی برای امتداد نعل درگاه روی دیوارهای مجاور نبود چکار کنیم؟!
به تصویر زیر دقت کنید. در موارد خاصی طول نعل درگاه زیاد است (مثلا ۵ متر) برای جلوگیری از خیز نعل درگاه طبق ایین نامه باید حداقل ۵۰ سانتی متر از هر طرف نعل درگاه امتداد یابد ولی روی دیوارهای اطراف این فضا وجود ندارد. این اتفاق در پنجره هایی که طول زیادی دارند معمولا مشاهده میشود. در این جور موارد باید نعل درگاه را با استفاده از قیدهایی به تیر یا ستونهای اطراف آن مهار کنیم . اینکار به خصوص در ساختمانهای فلزی به راحتی امکان پذیر است. در ساختمانهایی بتنی نیز میتوان با استفاده از تفنگهای میخکوب صفحاتی فلزی را بروی تیرها یا ستونها کوبید و با استفاده از نبشی با سایز مناسب(نبشی ۳ یا ۴) نعل درگاه را به صفحات میخکوبی شده جوش داد. روش اجرا شده در تصویر زیر نیز میتواند اجرا شود
سوال: آیا اتصال نعل درگاه به تیرها یا تیرچه ها باعث بوجود امدن باره اضافی در تیرها نمی شود؟ و عملکرد تیر را تحت تاثیر قرار نمیدهد؟
دوستان پاسخ این سوال را در کامنتهای زیر این مقاله بنویسید.
نکته سوم: زدن ضدزنگ به نعل درگاههای فلزی:
بهتر است نعل درگاهها به خصوص نعل درگاههایی که بالای چهارچوب دربهای اتاقها قرار میگیرند. ضدزنگ بخورند چون روی این نعل درگاها گچ کشیده میشود که اولا گچ خاصیت خورندگی زیادی دارد و ممکن است در طول زمان باعث پوسیدگی نعل درگاه شود و ثانیا در اثر نعل درگاه زیر گچ قطعا زنگ میزند و میتواند باعث افتادن رنگ زرد زنگ روی دیوار گچی در سالهای بهره برداری شود. که منظره ی خوی ندارد و نشان از ضعف مجری میباشد
نکته چهارم: عدم استفاده از چهارچوب فلزی دربها به جای نعل درگاه:
بعضا در برخی پروژه ها مشاهده کردم که بالای دربهای اتاقها سفال یا بلوک یا اجر مستقیما روی چهارچوب درب ها چیده شده است (این روش در ساختمانهایی که مجری و پیمانکار ضعیف دارند به وفور یافت میشود) که کاملا غلط است زیرا وزن دیوار روی چهارچوبها قرار میگیرد و کلا فلسفه نعل درگاه که تحمل وزن دیوار بالای آن است را از بین میبرد و در دراز مدت باعث تغییر شکل چهارچوب میشود و ممکن است در انتهای ساختمان دربهای اتاقها در این چهارچوبها جا نرود و در نصب انها با مشکل مواجه شویم.